چوگان از ورزشهای تاریخی است که ردپای آن در ادبیات ایران نیز به چشم میخورد. آنچه امروزه در سایر کشورها از ورزش چوگان وجود دارد نشات گرفته از چوگان ایرانی است. عکس چوب چوگان نشان میدهد که این بازی از ورزشهای پرطرفدار ایران بوده است، در گذشته مهارت در چوگان نقطه قوتی برای پادشاهان و شاهزادهها محسوب میشد.
چرا چوگان؟
-چوگان یک سنت فرهنگی ملی و بخشی از میراث و فرهنگوهنر سرزمین ایران است.
-قدمت چوگان به حدود ۳۰۰۰ سال پیش باز میگردد و از کهنترین و زیباترین ورزشهای ایران باستان محسوب میشود.
-سریعترین بازی جهان است و در زمره نخستین ورزش تیمی جهان نیز قرار دارد.
-در تاریخ ورزش ایران از چوگان به عنوان یک ورزش سنتی، تاریخی و ریشهدار یاد میکنند.
-ورزشهای دوران کهن بیشتر زورآزمایی انسانها در برابر یکدیگر بوده، اما در چوگان نبرد بر سر توپ یا گوی صورت میگیرد.
-این بازی در مراسم نوروز باستانی، جشنهای ملی و عروسیها برگزار میشده و به بازیکنان برنده جوایزی اهدا میکردند.
-از آنجا که این بازی یادآور خاطرات شیرین زندگی مردم بوده، نقش و نگارههای آن در بسیاری از آثار فرهنگیهنری و صنایعدستی ایرانیان به چشم میخورد.
-حضور چوگان در دربار خلفای عباسی نشان از تاثیر عمیق فرهنگ و آئینهای ایرانی در جهان عرب دارد.
-این ورزش باستانی در فهرست میراث ناملموس ایران در یونسکو به ثبت رسیده است.
چوگان در نقش جهان اصفهان
در جایجای تاریخ این مرزوبوم میتوان نشانههایی از چوگان یافت. تنگ چوگان در نزدیکی شهرستان کازرون از قدیمیترین میادین چوگان در ایران باستان بود اما از آن قدیمیتر میدان چوگان نقش جهان در شهر اصفهان است. شاه عباس به چوگان علاقه زیادی داشت و خود نیز چوگان بازی میکرد. در دوران صفویه چوگان به شکوفایی رسید و میدان نقش جهان برای این بازی در نظر گرفته شد. این میدان که مانند نگینی سبز در مجموعه تاریخی نقش جهان اصفهان بهچشم میآید، یکی از استانداردترین و تاریخیترین مکانها برای انجام بازی چوگان از زمان تیموریان بوده است.
ثبت چوگان در یونسکو
در ۱۲ آذر ۱۳۹۲ جمهوری آذربایجان تصمیم داشت تا چوگان را بهنام خود ثبت کند، اما در هشتمین نشست کمیته میراث ناملموس یونسکو در باکو این درخواست رد شد. در ۱۶ آذر ۱۳۹۶ به همت متولیان فرهنگی و ورزشی در سازمان ملل متحد این بازی فاخر ایرانی، با عنوان «چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با موسیقی و روایتگری» برای همیشه بهنام ایران زمین به ثبت جهانی رسید.