استان کرمانشاه با جمعیت یک میلیون و نهصد هزار نفر (طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵) نُهمین استان پرجمعیت کشور است. زبان‌ها و گویش‌های مختلفی مانند فارسی کرمانشاهی، کردی، کلهری، جافی، سورانی، اورامی و… از رایج‌ترین گونه‌های زبانی وگویشی استان کرمانشاه است. این استان به عنوان یکی از سکونت‌گاه‌های مهم مادها- بر سر مسیرهای ارتباطی مهمی چون جاده ابریشم قرار داشت. در زمان ساسانیان نیز یکی از مراکز مهم حکومتی به شمار می‌رفت و به همین دلیل یادگاری‌های زیادی از آن دوران مانند طاق بستان، کتیبه بیستون، معبد آناهیتا و… باقی مانده است. در زمان جنگ‌ جهانی اول نیز برای مدتی به تصرف حکومت عثمانی و سپس به تصرف متفقین درآمد و در نهایت پس از تقسیمات کشوری، استان کرمانشاه اکنون دارای چهارده شهر اسلام‌آباد غرب، پاوه، ثلاث باباجانی، جوانرود، دالاهو، رَوانسر، سرپل‌ذهاب، سُنقُر، صحنه، قصر شیرین، کرمانشاه، کنگاور، گیلانغرب و هَرسین است.

جغرافیا

موقعیت جغرافیایی استان کرمانشاه در نقشه به صورتی است که از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و از شرق به استان همدان می‌رسد. همچنین استان کرمانشاه به عنوان یکی از استان‌های مرزی از سمت غرب به کشور عراق محدود می‌شود. این استان در دامنه‌های شمال غربی رشته‌کوه زاگرس واقع شده و وجود بافت کوهستانی و دشت‌های مرتفع در بین کوه‌ها، پوشش گیاهی متنوعی را در این استان پدید آورده است.

آب و هوا

کرمانشاه از استان‌های کوهستانی کشور است که بین فلات ایران و جلگه بین‌النهرین واقع شده است. در میان شهرهای مختلف استان کرمانشاه، قصر شیرین دارای آب‌وهوایی گرم‌تر و شهرهایی چون سنقر و پاوه آب‌وهوایی سرد و کوهستانی دارند. بهترین زمان برای سفر به این استان از نظر شرایط آب و هوایی، بهار و تابستان است.

شهرهای کرمانشاه

کرمانشاه

شهر کرمانشاه که مرکز استان کرمانشاه است، از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران به حساب می‌آید. این شهر با جمعیتی بالغ بر ۹۴۷۰۰۰ نفر (طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵) پرجمعیت‌ترین شهر کردنشین ایران است.

کرمانشاه که در قدیم به «باختران» معروف بوده است، آثار تاریخی زیادی را در خود جای داده است. طاق بستان، کتیبه بیستون، مسجد شافعی‌ها، تکیه معاون‌الملک و تکیه بیگلَربِیگی از آثار تاریخی و دیدنی کرمانشاه هستند. همچنین باغ گل کرمانشاه که دومین باغ گل ایران (بعد از باغ گل اصفهان) به حساب می‌آید از جاذبه‌های سیاحتی این شهر است.

اسلام‌آباد غرب

اسلام آباد غرب یکی دیگر از شهرهای استان کرمانشاه است که به پایتخت جنگل‌های بلوطی ایران معروف است. اکثر مردم این شهر به زبان‌های کردی و کردی کلهری صحبت می‌کنند.

پاوه

پاوه از شهرهای شمالی استان کرمانشاه است و در کنار کوهستان شاهو واقع شده است. اکثر ساکنان این شهر به گویش هورامی صحبت می‌کنند.

در حالی‌که برخی عقیده دارند واژه‌ی پاوه در گویش هورامی به معنای پایدار و ثابت است، برخی دیگر نیز نام این شهر را منسوب به سردار یزدگرد سوم می‌دانند که برای جلب حمایت اقوام کرد به این شهر سفر کرد و مورد احترام مردم قرار گرفت.

غار قوری‌قلعه، روستای هَجیج، تفرجگاه ویمیر و سراب روانسر از دیدنی‌های اطراف شهر پاوه هستند. ساختار پلکانی پاوه از دیگر جاذبه‌های این شهر به حساب می‌آید.

سرپل ذهاب

سرپل ذهاب از شهرهای مرزی استان کرمانشاه است که در ۱۴۴ کیلومتری غرب کرمانشاه واقع شده است. سنگ نوشته‌ی «آنوبانی‌نی» که یکی از قدیمی‌ترین کتیبه‌های جهان و به نوعی اولین هنر معماری روی سنگ در قاره آسیا به شمار می‌رود، در این شهر قرار دارد. کتیبه‌ای که گفته می‌شود کتیبه بیستون دو هزار سال بعد و با الهام از آن خلق شده است.

 پیشه‌ی اصلی مردم این شهر کشاورزی و دامداری است و گندم، جو، برنج و بنشن و کنجد از محصولات زراعی این شهر هستند.

غذاهای محلی

کرمانشاه لیست بلند بالایی از غذاهای محلی را به خود اختصاص داده است. در صدر این لیست دنده‌کباب قرار دارد که با دنده‌ی گوسفند، پیاز، سیر، فلفل سیاه، سماق، رب گوجه‌فرنگی، لیموترش، جعفری طبخ می‌شود.

خورشت خلال نیز از غذاهای محلی این استان است که در مهمانی‌های مهم و رسمی حتما در سفره میزبان به چشم می‌خورد. این خورشت کرمانشاهی با گوشت گوسفندی، خلال بادام، زرشک سیاه و زعفران تهیه می‌شود.

آش عباسعلی را هم نباید از یاد برد. یک وعده غذایی کامل و مقوی که با آب قلم و گوشت مغز ران گوساله تهیه می‌شود.

صنایع دستی

از صنایع دستی شهر کرمانشاه می‌توان به گلیم‌بافی، گیوه‌بافی، جاجیم‌بافی و ساخت سازهای سنتی اشاره کرد. کاشی هفت‌رنگ، موزائیک‌کاری، حجم‌سازی و تراش سنگ همه از صنایع دستی اسلام‌آباد غرب هستند. هم‌چنین شهرستان دالاهو به چاقوسازی، فلزکاری و ساخت سازهای سنتی مانند تنبور و سه‌تار معروف است. در پاوه نیز پارچه‌بافی، نساجی و سبد بافی رونق دارد.

سوغات

شاید بتوان گفت معروف‌ترین سوغات کرمانشاه، شیرینی‌های آن است. نان برنجی که در دو نوع ساده و زعفرانی تهیه می‌شود، کاک، نان خرمایی و روغن حیوانی کرمانشاهی، کنار گلیم و جاجیم سوغات این منطقه را کامل می‌کنند.

آداب و رسوم

از آداب و رسوم استان کرمانشاه می‌توان به جشن نوروز اشاره کرد که برای اهالی این استان اهمیت زیادی دارد. خانه‌تکانی، آتش‌افروزی، چیدن سفره‌ی هفت سین و پخت شیرینی‌های محلی با عطر و طعم روغن کرمانشاهی برای قرار دادن در سفره هفت سین، از آداب و رسوم اهالی کرمانشاه برای خوشامدگویی به بهار است.

سر زدن به نو عروس با عنوان «نو عید» از دیگر رسم و رسوم اهالی کرمانشاه است. در اولین روز بهار خانواده‌ی داماد برای نوعروس‌‌شان که در دوران نامزدی‌ به سر می‌برد، هدیه‌ای تدارک می‌بینند و برای تبریک عید به خانه‌ی پدر و مادر عروس می‌روند.